FAYA-DHOWR

 Hepatitis(beerhafeefadka ama beerholaca ama cagaarshowga ama indhacaseeyaha) Cagaarshowgu waa hafeefashada beerka, badanaa waxaa sababa fayras laakiin sidoo kale waxaa kaloo sababa khamriga, daroogooyinka, sumaha, xaalad ah in ay unugyadu jidhku iskood isku weeraraan(autoimmune disease).Wuxuu noqon karaa mid degdegga¹ ama mid dabadheeraada². Beerku waa xubinta ugu weyn ahna xubnaha ugu muhiimsan qofka jidhkiisa, beerku wuxuu qabtaa boqolaal shaqooyin oo ay ka mid yihiin, kaydinta ama xeraynta nafaqooyinka sida: fiitaaminada, A,B,B12,D,K, copper,iron, glycogen(oo ah qaabka sokorta jidhka loo kaydiyo, marka heerka sokorta dhiiga hoos u dhacdo beerku wuxuu glycogen u badalaa glucose si uu jidhku uu isticmaali karo.), in uu jidhka qashin saaro, shaandeynta iyo miirida kiimikada ku jirta cuntada, dawooyinka, sumaha iyo sifeynta dhiiga, saamaynta borotiinka dhiiga, samaynta ama soo saarista bile(dacarta ama qarsata) bile-ka waxaa lagu samayaa beerka waxaana laga soo daayaa dareeraha(ga...

LAABJEEXA (HEARTBURN) Halka ay iska galaan hunguriga cuntadu marto iyo calooshu waxaa ku yaal muruq wareegsan oo sida xarigga oo kale ku xiran afka sare ee caloosha, muruqaas waxaa la dhahaa lingaxa hunguriga (esophageal sphincter) waxa uuna ka hortagaa in cuntada iyo aysidhka ku jira caloosha ay dib ugu soo noqdaan hunguriga/dhuunta, haddii uu debco muruqan waxaa ka dhasha in aysidhku soo xulo hunguriga, waxaana cilladdan loo yaqaan qulqul-noqodka aysidhka (acid reflux/GERD). Hungurigu sida caloosha oo kale ma leh xuub iyo xab ka difaaca aysidhka, sidaa awgeed haddii aysidhku soo gaaro hunguriga waxa uu cunayaa oo waxyeellaynayaa hunguriga, waxaana ka dhalanaya in qofku laabta ka dareemo xanuun iyo gubasho, waana waxa loo yaqaan laabjeexa (heartburn). Calaamadaha kale ee uu leeyahay aysidh-noqodku waxaa ka mid ah calyo-naqsi oo ah in cuntadii caloosha tagtay ay dib ugu soo noqoto afka, daaco badan, mararka qaarna waxaa uu lahaan karaa xabeeb iyo qufac joogto ah. Sidoo kale aysidh-noqo...

 BURUUD (IMMUNITY) Buruuddu waa awood uu qof leeyahay oo keenta in laga haybeysto qofkaas, awooddaasu waxay noqon kartaa mid maaddi ah oo dadku ugaga baqaan qofka, ama mid ruuxi ah oo qofku kaga buruudan yahay xanuunnada nafsiga ah, sida kuwa ay Soomaalidu u taqaan jinka. Inkastoo ereyga "buruud" uu leeyahay macnayaal iyo adeegsiyo kala duwan, marka caafimaadka la joogo "buruud" waxay ereybixin u noqon kartaa "immunity/مناعة" oo ah awood uu leeyahay jirka noolayaashu taas oo ka caawisa in ay iska caabbiyaan noolayaasha il-ma-qabatayda ah ee sababa cudurrada. Buruuddani waxay iskugu jirtaa mid uu nooluhu ku dhasho oo loo yaqaan buruudda abuurta ah (innate immunity, المناعة الفطرية) iyo mid uu helo marka uu dhasho ka dib loona yaqaan buruudda la hanto (acquired immunity, المناعة المكتسبة), wuxuuna buruuddan ka helaa hooyada marka uu nuugo ama wuxuu helaa marka cudur ku dhaco oo ka bogsado ama marka laga tallaalo cudur, marka nooluhu helo buruuddan wuxuu noqd...